افسانه هایی که منطق خبری رسانه ها را پوشش و مخاطبان را جادو می کنند :
اینکه بیشتر گزارش های خبری در یک فرایند خبرنگارانه محققانه مستقل تولید می شوند.
اینکه نویسندگان خبری در گزارش هایشان صرفا به بیان واقعیت می پردازند و از هرگونه نتیجه گیری درباره آنها اجتناب می کنند.
اینکه در تهیه خبرها تمایز روشنی میان دیدگاه افراد و واقعیت وجود دارد.
اینکه واقعیتی عینی (خبری واقعی) وجود داردکه توسط رسانه های خبری جهان صرفا گزارش می شود یا توصیف می شود (نویسندگان رسانه های ما این واقعیت را بی طرفانه گزارش می کنند؛رسانه های دشمنان این واقعیت را به نحو توطئه آمیز تحریف می کنند و به آن جهت می دهند).
اینکه آنچه غیر عادی است (تازه، غیرعادی،یا عجیب و غریب است) خبر است و چیزهای دیگر خبر نیستند.
———————————
سوگیری و بی طرفی در رسانه های خبری
بیشتر مردم به دنبال واقعیت های بی پیرایه هستند و با هر پیچشی از سوی منبع های خبری که راحتی بخش به نظر می رسد، همسو می شوند (قطعی برق به دلیل استخراج بیت کوین ، به همین سادگی ، هیچ دلیل دیگری ندارد 🙂
بی طرفی آرمانی است که هیچکس به طور کامل به آن دست پیدا نمی کند.
هر رویدادی را می توان از نظرگاه های متعددی دید و تفسیر کرد که یکی از لازمه های آن بی طرفی است.
برای مثل برای فهمیدن جنگ پرتقالی ها با ایرانی ها باید از سه نظرگاه آن را برسی کنیم : حکومت پرتقال ، رهبران ایران ، مردمان بومی.
در هر نظرگاه فقط برخی از واقعیت ها برجسته می شوند.
هر کدام از نظرگاه ها برخی از واقعیت ها را نادیده می گیرند.
هیچ نظرگاه واحدی فهم کاملی به دست نمی دهد.
برای آنکه به بی طرفی دست پیدا کنیم لازم است :
نظرگاهی را که یک گزارش خبری یا روایت تاریخی از آن نظرگاه تهیه شده شناسایی کنیم.
مخاطب آن گزارش یا روایت تاریخی را شناسایی کنیم.
ببینیم چه نظرگاه هایی را نفی کرده یا نادیده گرفته است.
میان واقعیت های خامی که پشت گزارش هستند و تفسیرها و پیچش هایی که به آن واقعیت ها اضافه شده است تمایز قائل شویم.
اگر این کار را انجام دهیم به آسانی فریب نمی خوریم.
————————
انواع بی طرفی
بی طرفی برخاسته از تواضع فکری (یعنی به جهل خود شناخت پیدا کنیم )
در این بی طرفی سریع خبر را باور نمی کنید و از ابعاد مختلف آن را راست آزمایی می کنید چون در خبرها، چیزهای فراوانی به عنوان واقعیت به مخاطب عرضه می شوند؛ اینها ممکن است تبلیغات، اطلاع رسانی بد، تحریف، یا نیمی از حقیقت باشند.
بی طرفی برخاسته از اندیشیدن منصفانه و چندسویه (یعنی از استقلال فکری ، پشتکار فکری و صداقت فکری برخوردار باشید)
ورزیدگی و تسلط در استدلال کردن چارچوب چند نظرگاه متعارض، به هنگام پرداختن به پرسش ها، مسئله ها، دشواری ها، و موضوع های مهم.
روزنامه ها معمولا از طریق برجستگی جایی که به یک مقاله یا عکس اختصاص می دهند، اهمیت آن را نشان می دهند.
بی طرفی سفسطه گرانه
فرد دیدگاه های گوناگونی را مطالعه می کند، اما چیزی که برایش تعیین کننده است دفاع از دیدگاهی است که از قبل انتخاب کرده است.
دفاع از یک نظرگاه جا افتاده و مقبول یا منفعت اقتصادی، وسوسه نیرومندی است، زیرا پول، مقام، و وجهه به همراه دارد.
————————————
تشخیص سوگیری در جریان غالب رسانه ها
مردم گمان می کنند کسانی که با آنها موافقند بی طرفند و کسانی که با آنها مخالفند سوگیری دارند؛ این کاملا طبیعی و در عین حال نابخردانه است.
تبلیغات یعنی هرگونه انتشار یا ترویج گسترده و برنامه ریزی شده اندیشه، نظریه، عمل و . . . برای تحقق مقصود خود یا مقابله با مقصود مخالف.
در نتیجه هیچ تمایزی بین تبلیغات با نگارش گزارش خبری وجود ندارد، هر دو عمدا سعی می کنند نظرگاه یا منظرهای مخالف را کم اهمیت جلوه دهند یا آنها را کم ارزش کنند.
وقتی در جهان نگری که کاملا بسته به فرهنگ ماست اسیر شویم، در چارچوب شبکه ای از پیش فرض هایی که به سود ما هستند می اندیشیم؛ گمان می کنیم فقط دیگران (مخالفان و دشمنان فرهنگ ما یا کشور ما) به تبلیغات و فریب متوسل می شوند.
————————————
محافظت از مخاطبان خود در برابر احساس گناه
قوی ترین تابو در رسانه های خبری، پرداختن به رویدادهایی است که پوشش آنها جامعه یا فرهنگ خودی را متهم به اعمال خلاف اخلاق می کنند.
مردم برای شنیدن یا خواندن خبرهایی که آنها را درباره خوبی شان به شک می اندازد پول نمی دهند؛ همینطور خبرهایی که موجب شوند احساس کنند مسئول رنج های عظیم دیگرانند. آنها پول می دهند تا رویدادهای جهان را به نحوی دریافت کنند که به ارزش آنها اعتبار ببخشد و ووفاداری آنها را تایید کند.
آنها دوست ندارند از کشتن و خوردن حیوانات احساس گناه کنند، آنها دوست ندارند از رنج عظیم دیگر مردم دنیا که دلیلش حکومت آنهاست آگاه شوند تا مبادا احساس گناه کنند.
———————————
ترویج اندیشه جامعه محورانه
رسانه های بزرگ در همه کشورهای جهان، رویدادها را در زبان و چارچوبی خاص به مخاطب خود عرضه می کنند؛ زبانی که صحت ایدئولوژی های حاکم در آن کشور را پیش فرض می گیرد یا به نحوی ضمنی القا می کند.
مخاطب آنها اسیر تصوری از جهان است که در فرایند فرهنگ پذیری به او منتقل شده است.
جریان غالب خبری بر پایه نگاه جامعه محورانه به جهان استوار است.
به یاد داشته باشید که کسانی که در رسانه ها کار می کنند باید گزارش خود را به فروش برسانند. (پس از کجا حقوق می گیرند؟)
رسانه های خبری غالب در سرتاسر جهان به سود کشورهایی که با آنها متحد اند سوگیری، و به زیان کشورهایی که با آنها دشمن اند پیش داوری می کنند.
——————
جهت دهی به گزارش ها برای طرفداری از دیدگاه های برگزیده
ما برنامه ریزی می کنیم، آنها دسیسه چینی می کنند. ما زرنگیم، آنها موزی اند.ما راهبرد معین داریم، آنها توطئه می کنند. ما دارای باورهایی هستیم، آنها دارای تعصب هستند. ما مبارزان ازادی ایم، آنها تروریست اند. ما اسلحه می سازیم تا از خود دفاع کنیم ، آنها اسلحه می سازند تا ما را تهدید کنند.
در سال ۱۳۹۹ تصویری که رسانه های ایران از اعتراضات سوخت‌بران سراوان ترسیم می کردند با تصویر رسانه های خارجی فرق می کرد.
خبرگزاری های ایدئولوژیکی هم که خوانندگان محدودی دارند، احساسات پشتیبانان مالی خود را بازتاب می دهند و هیجان و دیدگاه های ملی گرایانه و سیاسی آنها را تقویت می کنند.
——————————
چگونه از گزارش های خبری متعارف و تبلیغات ، اطلاعات مفید بیرون بکشیم
گزارش های یکسویه حقیقت محض نیستند، اما دست کم بخشی از حقیقت را در خود دارند؛ بخشی که پشتیبان آن سویه ای است که نویسنده قصد حمایت از آن را دارد. البته در گزارش خبری استاندارد به نظرگاه مخالف هم اشاره کمرنگی می شود معمولا در پاراگراف آخر ، تا کم اهمیت جلوه داده شود.
چند پرشس کلیدی که به هنگام تحلیل و تفسر گزارش های خبری باید بپرسیم:
این گزارش برای چه کسانی تهیه شده است؟
در گزارش از چه نظرگاهی طرفداری شده است؟
کدام نظرگاه ها کنار گذاشته شده اند یا کم اهمیت جلوه داده شده اند؟
چگونه می توانم با نظرگاه هایی که نفی شده اند (از زبان کسانی که هوشمندانه ترین فهم را از آنها دارند) آشنا شوم؟
کدام گزارش ها در صدر اخبار ظاهر شده اند و چرا ؟
کدام اطلاعات در گزارش دفن شده اند و چرا؟
——————
گام هایی که برای استفاده درست خبر باید برداریم:
باید بدانید خبر چگونه تهیه می شود؟
گزارش باید برای مخاطبانی خاص با ارزش ها و باورها و پیش داوری ها بفروشد و بر اعتبار آنها صحه بگذارد پس:
مخاطب چه چیزی را گزارش قلمداد می کند؟
چه چیزی در یک گزارش بیشترین ربط را به مخاطب دارد (تا در خبر برجسته شود) و چه چیزی کمترین ربط را به او دارد؟
تیتر گزارش چگونه باشد ؟
چه مقدار فضا یا زمان برای گزارش لازم است؟
چگونه باید بین این گزارش و دیگر گزارش ها و تصویر مخاطب از خودش و جهانش ارتباط برقرار کرد؟
چگونه باید گزارش را بیان کرد تا حرفه ای (بی طرفانه) به نظر برسد؟
یادبگیرید چگونه موضوعات را بازتعریف کنید و از رسانه های داخل و خارج برسی کنید.
یاد بگیردید گزارش های کم اعتبار را از روی هیجانی بودن آنها یا پیوند محتوای انها با منافع شخصی یا گروهی شناسایی کنید.
————————
رسانه های ملی به نفع فرهنگ و دین ملی ، باورهای حاکم در کشور و ارزش های اجتماعی سوگیری می کنند؛
چون اولا طبق قانون مجوز آنها را حکومت صادر می کند و بر آنها نظارت می کند، پس آزاد نیستند و دوم اینکه بیشتر خبرها توسط اداره ها و مقامات بلند پایه به رسانه ها داده می شوند پس از حکومت انتقاد نمی کنند و سوما منابع مالی آنها وابسته به حکومت است.
پس رسانه ها پشتیبان دیدگاه و باور سیاسی آنها هستند.
صاحبان قدرتمند منابع اقتصای ، که می دانند در صورت از دست دادن چهره عمومی خوشایندشان، جایگاه قدرت آنها در فرهنگ تهدید می شود، همواره برای آنکه در ذهن عموم مردم حضور داشته باشند سرمایه گذاری می کنند. در نتیجه یا رسانه تولید می کنند یا رسانه ها را حمایت می کنند تا هوای آنها را داشته باشند.
صاحبان صنایع قدرتمند (همچون تولیدی، ارتباطی،کشاورزی،تسلیحاتی،نظامی، قضایی،بانک ها، گروه های دینی، خودروسازان،بیمه ها، روابط عمومی ها) در شکل دهی روزانه خبرها دخالت می کنند و آنها را در جهت منافع خود هدایت می کنند.
————————
از آنجا که بیشتر مردم اطلاعاتشان درباره جهان را از رسانه های همگانی دریافت می کنند، پوشش رسانه ای خوب یکی از عامل هایی است که نقش مهمی در شکل گیری تصویر عمومی مثبت یا منفی از یک شخص یا گروه و . . . بازی می کند.
رسانه های خبری همچنین به خبری که مورد توجه دیگر رسانه هاست توجه می کنند تا مخاطبانشان تصور نکنند پوشش خبری آنها ناقص است ، برای همین رسانه های بزرگ، پشت سر رسانه های پیشرو ، گله وار حرکت می کنند و نحوه پوشش خبر داخلی و خارجی در رسانه های یک کشور معمولا یکسان است.
رسانه ها معمولا خبرهایشان را با سوگیری سیستماتیک به سمت چیزهای تازه، غیر عادی و جنجالی یا شگفت انگیز تهیه می کنند.
مثلااگر یک میلیون کودک هر روز در مدرسه مورد آزار و اذیت قرار گیرند که تاثیرش تا آخر عمر بر زندگی آنها بماند ، خبر محسوب نمی شود، اما اگر دو نوجوان در یک مدرسه رابطه جنسی برقرار کنند خبر محسوب می شود.
اینکه میلیون ها کودک هرشب گرسنه می خوابند خبر نیست، اما اینکه در فلان مدرسه به بچه ها ناهار خاویار می دهند خبر است.
